Człowiek bez barier albo baba-dziwo (felieton)

Magazyn "Integracja" i Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ogłosiły drugą edycję plebiscytu "Człowiek bez barier". Honorowy patronat objął Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. W regulaminie plebiscytu powiedziano, że tytuł może otrzymać osoba, która pomimo niepełnosprawności... i tu wyliczono różne formy społecznej aktywności. A ostatni punkt brzmi: robi coś niezwykłego i warto o jej sukcesach powiedzieć innym. Elbląski MOPS postanowił do plebiscytu zgłosić kandydaturę Zbigniewa Puchalskiego - radcę prawnego, który stracił wzrok około dziesięciu lat temu. Oprócz informacji o osobie z opisem działalności i życiorysem kandydata, należy zebrać rekomendacje urzędów, instytucji, organizacji. Jako redaktor miesięcznika dla osób niepełnosprawnych "Razem z Tobą" i członek zarządu ERKON, chciałam dołączyć parę ciepłych słów, ale jak zwykle, zaczęłam się niepotrzebnie zastanawiać. Zanim powiem, nad czym, dodam, że krótka telefoniczna rozmowa ze Zbyszkiem wcale mi nie pomogła. Zbychu zgodził się na udział w plebiscycie, ale aż go skręca, że miałby robić za coś w rodzaju cyrkowego misia albo może być przedstawiony, np. jako "biedny niewidomy" lub człowieczek dziarsko-bohaterski czy zostać wtłoczony w inny stereotyp. Natomiast moje wątpliwości budzą same założenia konkursu: "osoba, która pomimo niepełnosprawności działa w organizacji pozarządowej, jest uznanym artystą" itd. Wydaje mi się, że już jesteśmy daleko poza tym etapem, żeby doszukiwać się czegoś niezwykłego w fakcie, że człowiek, któremu przydarzyło się zachorować, ulec wypadkowi albo urodzić się niepełnosprawnym, miałby mieć inne niż pozostali zdolności, marzenia i aspiracje. Inne miewa tylko możliwości ich realizacji. Ostatni punkt stawianych wymagań, na który wcześniej zwróciłam uwagę brzmi: "robi coś niezwykłego i warto o jej (tej osoby) sukcesach powiedzieć innym". Ten warunek jest znacznie bardziej interesujący, bo to co niezwykłe - ciekawi, ekscytuje, poszerza horyzonty. Tylko, że tu z kolei "niepotrzebny" wydaje mi się wymóg niepełnosprawności. Tak oto sprawę prostą pogmatwałam i jeszcze bardziej nie wiem, co mam napisać. O "Puchaczu", to się da powiedzieć, że jest najnormalniejszym facetem na świecie i nie nosi "stygmatów niepełnosprawności". Żyje pełnią życia - pracuje, ma życie prywatne, działa dla dobra publicznego. Jako znak szczególny, gdyby były pola wyboru, zaznaczyłabym bez wahania "przystojny" a nie "niewidomy". Zbychu jest "ostry" - nie lubi chaosu, "rozmemłania" i użalania. Ewa Sprawka - konsultant ds. osób niepełnosprawnych (też silna osobowość, więc czasem lecą skry) ceni jego zdanie, bo, jak mówi: "prezes porządkuje rzeczywistość". Nie będę wymieniać osiągnięć Zbyszka, bo to zrobiły inne rekomendujące go instytucje i organizacje. Ale muszę powiedzieć o czymś absolutnie niezwykłym, (a tym samym spełnić wymagania plebiscytu). Kilkanaście lat temu pracowałam w oddziale wojewódzkim Polskiego Związku Niewidomych. W pewnym momencie niemal wbiegła koleżanka, która zajmowała się przyjmowaniem nowych osób. Wypieki na jej zazwyczaj opanowanej twarzy świadczyły, że zaszło coś nadzwyczajnego. - Jak pracuję tu już 15 lat, pierwszy raz się coś takiego zdarzyło - wypaliła. - Ale co, co takiego?! - wołaliśmy jeden przez drugiego. - Nie uwierzycie - potrzymała nas w napięciu jeszcze przez chwilę. - Ten nowy - prawnik - nazywa się Puchalski - nie zapytał co może otrzymać z PZN-u... Zaległa chwila ciszy, bo wszystkich faktycznie zatkało. - Eh, może zapomniał, drugim razem spyta - odezwał się ktoś. - Nie, nie - zaprzeczyła pani Halina. On pytał, co on mógłby zrobić dla Związku i deklarował swoją pomoc. (I rzeczywiście pomagał.) W ubiegłym roku plebiscyt wygrał człowiek, który odnosi sukces za sukcesem i potrafi wygrywać - także w sensie dosłownym. - Wrocławianin Słowomir Piechota, jak sam powiedział, dobrze zorganizował swoją plebiscytową "kampanię wyborczą" i to mu zapewniło tytuł "Człowieka bez barier" (co nie umniejsza jego imponujących osiągnięć). W prasie ukazały się obszerne wywiady, a ja - mimo, iż rozumiem intencje organizatorów konkursu - ciągle miałam takie uczucie, że mówi się nie na temat. Pokazuje się człowieka nieprzeciętnego - w porządku. Ale co tu ma do rzeczy niepełnosprawność? Nic, moim zdaniem. Gdyby ludzie sukcesu chcieli opowiedzieć - ale prawdę - "jak to się robi?", to byłoby naprawdę ciekawe, a dla niektórych nawet nauka. Gdyby o swoich (czasem heroicznych) zapasach z losem na drodze do sukcesu opowiedzieli niepełnosprawni, to byłoby jeszcze bardziej pouczające i ekscytujące. Gdyby mnie ktoś spytał o zdanie, to zgłoszenie do plebiscytu, którego bohaterami są niepełnosprawni, musiałoby mieć formę kryminału, a tytuł konkursu wcale nie byłby jednoznaczny.