Od Giermków do Szkolnej (Historia elbląskich ulic, odcinek 101)

10.04.2016
Od Giermków do Szkolnej (Historia elbląskich ulic, odcinek 101)
Pomnik "Anioł Śmierci", poświęcony poległym żołnierzom pruskim (fot. archiwum autora)
Dlaczego ulica Giermków przed wojną nazywała się ulicą Junkrów? W którym miejscu mieścił się Kościół Trzech Króli? Gdzie znajdował się rynek? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w kolejnym odcinku „Historii elbląskich ulic”. Oprowadza jak co tydzień Karol Wyszyński, przewodnik PTTK. To już 101. odcinek cyklu, który powoli zbliża się do końca. Zastąpi go nowa historyczna seria, o której więcej napiszemy za tydzień.
Giermków
   Przebiega od ul. Hetmańskiej do ul. Rycerskiej, jest jedną z najstarszych ulic Nowego Miasta Elbląga. Początkowo nosiła nazwę Długa Nowomiejska, a następnie Junkrów (Junkerstrasse), która to nazwa dotyczy ówczesnej elity, jaka mieszkała w tym rejonie od XVII wieku.
   Idąc Giermków w stronę Hetmańskiej, po lewej stronie mijamy hotel, o którego historii pisałem przy okazji odcinka o placu Słowiańskim.
   Po przeciwnej stronie, na placu Wolności (dzisiaj jest skwerem) stoi forma przestrzenna z I Biennale z 1965 r., autorstwa Bogusława Szwacza. W tym miejscu do 1945 r. stał pomnik ku pamięci żołnierzy pruskich poległych w czasie wojny z Francją w 1870 r. Autorem pomnika był Ferdynand von Miller z Monachium.
   W pobliżu skrzyżowania z ul. Szkolną znajduje się druga forma przestrzenna z I Biennale, której autorem jest Krystyn Zieliński.
   Do dzisiejszych czasów nie przetrwały praktycznie żadne budowle sprzed 1945 r., wyjątkiem są narożne budynki przy skrzyżowaniu z ul. Leszno.
   Wschodnią część ulicy Giermków do XVII wieku zamykała Brama Pasłęcka, o której pisałem w odcinku poświęconym ul. 3 Maja.
   
   Ślusarska
   Przebiega od ul. Giermków w kierunku al. Tysiąclecia, w końcowym odcinku nie jest przejezdna. Ok. 1400 r. określona jako Dy Dritte Tewergasse, nie wiadomo jednak, czego ta nazwa dotyczyła. Przed 1782 r. przechrzczono ją na uliczkę Kościelną (Die Kirchen Gasse), aby już przed 1785 r. nazwać ją Kowalską (Schmidestrasse), a w 1847 r. - Nowomiejską Kowalską. Ta nazwa przetrwała do 1945 r.
   Pomiędzy ul. Giermków, ul. Janowską i Szkolną znajdował się rynek. Obecnie ulica posiada zabudowania powstałe po 1945 r. Przy Ślusarskiej znajduje się również budynek przedszkola nr 19, powstały w 1977 r.
   Należy jeszcze wspomnieć o istniejącym na rogu ul. Ślusarskiej i ul. Giermków ostatnim ratuszu Nowego Miasta, który został zbudowany na początku XIX wieku. Pierwszy ratusz, jeszcze na rynku, wzniesiono w 1340 r., kolejny w 1554 r. W 1738 r. budowla spłonęła. W latach 30. XX w. parafia Trzech Króli wybudowała w jej miejscu dom gminny, zniszczony w 1945 r. Obecnie stoi tu blok mieszkalny. 
Od Giermków do Szkolnej (Historia elbląskich ulic, odcinek 101)
Forma przestrzenna ul. Giermków jeszcze przed odnowieniem (fot. autor)

   Pomiędzy ul. Ślusarską i Szkolną istniał Kościół Trzech Króli (Drei-König-Kirche). Pierwszy powstał w 1311 r. i posiadał osobną dzwonnicę. W latach 80. XIX w. pobudowany na nowo już w stylu neogotyckim,posiadał trzy nawy.
   Do 1563 r. był kościołem katolickim, następnie luterańskim. W zasadzie budowa kościoła nigdy nie została ukończona, w 1945 r. został uszkodzony, a w 1954 r. rozebrany. Wieża kościoła miała niemal 70 m wysokości.
   Organy dla tego kościoła wykonane zostały w elbląskiej firmie Augusta Terletzkiego. Dwa z czterech dzwonów znajdują się w kościele św. Wojciecha, a dwa inne zostały przetopione w czasie wojny. Główny ołtarz z Trzech Króli znajduje się obecnie w katedrze św. Mikołaja.
   
   Szkolna
   Przebiega od ul. Giermków do ul. Janowskiej. Po raz pierwszy nazwana na początku XV w. jako ul. Szkolna (Schulgasse), aby przed 1830 r. otrzymać brzmienie Shulstrasse. Związane to było z istniejącą tu już w 1355 r. szkołą. Po 1945 r. nazwę spolszczono. Obecna zabudowa pochodzi z okresu 1945 r.
   
WyKa

Najnowsze artykuły w tym dziale Bądź na bieżąco, zamów newsletter