Historia elbląskich ulic: Wałowa, Kuśnierska, Klasztorna (odcinek 43)

4
01.03.2015
Historia elbląskich ulic: Wałowa, Kuśnierska, Klasztorna (odcinek 43)
Kościół Najświętszej Marii Panny przed 1945 rokiem, dzisiaj mieści się w nim Galeria El (fot. archiwum autora)
Przy jakiej ulicy miaÅ‚ swój pierwszy zakÅ‚ad Ferdynand Schichau? Komu poÅ›wiÄ™cone jest jedno z epitafiów w Galerii El? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w kolejnym odcinku „Historii elblÄ…skich ulic”. Na wÄ™drówkÄ™ po Starym MieÅ›cie zaprasza Karol WyszyÅ„ski, przewodnik PTTK.
Wałowa
   Przebiega od Bulwaru Zygmunta Augusta do ul. Stoczniowej i Starego Rynku. PoczÄ…tkowo w 1785 r. nadano jej miano Na Wale (Auf dem Wall), po 1830 r. okreÅ›lana jako Staromiejska WaÅ‚owa (Altstädtische Wallstrasse). ObecnÄ… nazwÄ™ nadano jej po 1945 r.
   WaÅ‚owa powstaÅ‚a po 1773 r. w wyniku wyburzenia fortyfikacji miejskich, do 1990 r. przebiegaÅ‚a aż do ul. Pocztowej. Jej prawa strona, patrzÄ…c w kierunku rzeki ElblÄ…g, to obecnie hale Alstomu, przeciwna strona poczÄ…tkowo nie jest zabudowana, dalsza to mur dawnego klasztoru i koÅ›cioÅ‚a NajÅ›wiÄ™tszej Marii Panny. Z chwilÄ… powstania tej ulicy pomiÄ™dzy niÄ… a dawnÄ… fosÄ…, gdzie obecnie sÄ… hale, powstaÅ‚ szereg domów i zakÅ‚adów pracy.
   W dawnych czasach WaÅ‚owa braÅ‚a swój poczÄ…tek tuż przy nadbrzeżu, w pobliżu półbastionu Ostrego KÄ…ta i fosy Dworu Popielnego. To tu w istniejÄ…cej wówczas posesji nr 10 w 1837 r. Ferdynand Gotlib Schichau zapoczÄ…tkowaÅ‚ swojÄ… dziaÅ‚alność, wykupujÄ…c później te tereny oraz pozostaÅ‚e nad prawym brzegiem rzeki.
   
   KuÅ›nierska
   
Przebiega od ul. Wodnej do ul. Klasztornej po lewej stronie wzdłuż murów dawnego klasztoru dominikanów, obecnie Galerii El. Po raz pierwszy w źródłach pisanych zaistniała w 1377 r. jako ulica Mnisia (platea Monachorum) w języku niemieckim odpowiada to nazwie Mönchstrasse. W 1606 r. w zapiskach figuruje już jako uliczka Kuśnierska (Kürschner Gasse), przed 1830 r. otrzymuje brzmienie (Kürschnerstrasse). Pochodzenie nazwy ma związek z istniejącymi przy niej warsztatami kuśnierskimi.
   Dominikanie, którzy przybyli tu z Krakowa, 13 stycznia 1238 r. otrzymali od Krzyżaków dokument o uposażeniu klasztoru NajÅ›wiÄ™tszej Mari Panny. NajstarszÄ… częściÄ… budowli jest dawne prezbiterium, którego poczÄ…tki datuje siÄ™ na 1246 r. KoÅ›ciół nie posiadaÅ‚ nigdy wieży, jego dach wieÅ„czyÅ‚a jedynie sygnaturka. W 1504 r. koÅ›ciół spÅ‚onÄ…Å‚, odbudowÄ™ zakoÅ„czono w 1514 r. W 1525 r. przejÅ›ciowo klasztor i koÅ›ciół zostaÅ‚ opanowany przez luteran, ale na zdecydowanÄ… reakcjÄ™ króla Zygmunta I zwrócono go katolikom. W 1542 r. ostatecznie przekazany protestantom i do 1945 r. byÅ‚ ich głównÄ… Å›wiÄ…tyniÄ… w mieÅ›cie.
Historia elbląskich ulic: Wałowa, Kuśnierska, Klasztorna (odcinek 43)
Epitafium poświęcone królowi Władysławowi IV (fot. autor)

   Po raz kolejny koÅ›ciół i dawne zabudowania klasztorne ulegÅ‚y kompletnemu zniszczeniu w czasie dziaÅ‚aÅ„ wojennych w 1945 r. W poczÄ…tku lat 60. z inicjatywy Gerarda Blum Kwiatkowskiego, zatrudnionego w Zamechu, w murach dawnej Å›wiÄ…tyni powstaÅ‚a w 1962 r. Galeria El.
   Mury galerii, tak zewnÄ™trzne jak i we wnÄ™trzu, zdobiÄ… pozostaÅ‚oÅ›ci dawnych epitafiów poÅ›wiÄ™cone byÅ‚ym mieszkaÅ„com ElblÄ…ga. W wielu przypadkach napisy na nich już siÄ™ pozacieraÅ‚y. Dobrze za to zachowaÅ‚o siÄ™ epitafium ufundowane w 1647 r. przez wspomnianego przeze mnie poprzednio Izzaka Spiringa, wÅ‚aÅ›ciciela Domu Królów. Epitafium to poÅ›wiÄ™cone jest królowi WÅ‚adysÅ‚awowi IV. Na zewnÄ…trz Galerii EL oraz jego dziedziÅ„cu znajduje siÄ™ kilka form przestrzennych
   
   Klasztorna
   Przebiega po wschodniej stronie Galerii El i Å‚Ä…czy siÄ™ z ul. WaÅ‚owÄ… oraz KuÅ›nierskÄ…. PoczÄ…tkowo nosiÅ‚a nazwÄ™ Za Mnisim Chórem (Hinter der monchkore), nastÄ™pnie przemianowano jÄ… na Przy Konwencie (Am Convent), a nastÄ™pnie w XIX w. w zapisie istnieje jako Conventstrasse. W latach 1945 -1990 nosiÅ‚a imiÄ™ Hugo KoÅ‚Å‚Ä…taja, od 1990 r nazywa siÄ™ Klasztorna.
WyKa

Najnowsze artykuły w tym dziale Bądź na bieżąco, zamów newsletter

A moim zdaniem...

Już myślałam, że zabraknie dziś historii elbląskich ulic :)
Et (2015.03.01)

info

3  
  0
ulica Kuśnierska dziś to klepisko i wstyd dla miasta, a klopot dla odwiedzających Galerię EL i okolicznych mieszkańców.
(2015.03.01)

info

3  
  0
". .. Wałowa. .. jej prawa strona, patrząc w kierunku rzeki Elbląg, to obecnie hale Alstomu. .. " - chyba Ktoś wszędZie widzi Alstom. Akurat te hale nie należą do Alstomu. --> proszę to sprostować
belf10 (2015.03.03)

info

1  
  0
tak. w tych halach produkcjÄ™ majÄ… Kromet, Elzam i FLSmidth MAAG Gear.
lenzik (2015.03.03)

info

0  
  0