Pierwsze wzmianki o stowarzyszaniu się kadry technicznej w Elblągu sięgają roku 1946, kiedy to przy ówczesnej Fabryce Wyrobów Metalowych (tzw. „Blaszanka”) powołano kilkuosobowe koło inżynierów i techników. Oficjalnie jednak przyjmuje się, że SIMP w Elblągu rozpoczął działalność 7 lutego 1948 r., kiedy to zorganizowany został wieczór karnawałowy. Dochód z tego wydarzenia przeznaczono na odbudowę Domu Technika NOT, który na swoją siedzibę otrzymał poniemiecką willę przy dawnej ul. Armii Czerwonej 108 (dziś ul. Królewiecka).
Od samego początku działalność elbląskiego SIMP-u była bardzo ściśle związana z Zakładami Mechanicznymi im. gen. K. Świerczewskiego, w którym pracowali pierwsi członkowie-założyciele tego stowarzyszenia. Natomiast zamechowskie koło SIMP powstało formalnie dopiero 25 lutego 1954 r.
Struktura zamechowskiego SIMP opierała się na sekcjach specjalistycznych (zwanych też kołami terenowymi) działających przy najważniejszych komórkach organizacyjnych zakładu takich jak biuro konstrukcyjne (działała tu sekcja nr4), wytwórnia / fabryka turbin, zespół gospodarki narzędziowej, biuro technologiczne, odlewnia, biuro kontroli jakości, dział inwestycji i spawalnia. Praca poszczególnych sekcji / kół koordynowana była przez Zarząd Zakładowy SIMP. Na jego czele stał Prezes, a członkami Zarządu byli przewodniczący poszczególnych sekcji / kół. Zarząd Zakładowego SIMP często organizował spotkania i obrady w ośrodku wypoczynkowym w Krynicy Morskiej. Zakładowy SIMP wchodził w skład struktur miejskich, które z kolei wchodziły w skład struktur wojewódzkich, a te - w skład struktur krajowych. Zamechowski SIMP miewał swoich reprezentantów we władzach miejskich, wojewódzkich (Oddział Wojewódzki SIMP), a nawet krajowych (Zarząd Główny SIMP). Zamechowski SIMP wielokrotnie tryumfował w rywalizacji na szczeblu miejskim, wojewódzkim i krajowym.
Ważną rolą SIMP było także podnoszenie kwalifikacji zawodowych – w latach 80. XX w. zachęcał do zdobywania tzw. specjalizacji technicznych. Droga do tego tytułu wiodła przez długotrwały proces badania dorobku technicznego kandydata. Przeszło go naprawdę niewiele osób, co zadecydowało o elitarności grupy, której się to udało. Zdobycie specjalizacji technicznej, uwieńczone specjalnym dyplomem, potwierdzało poszerzoną ekspercką wiedzę i umiejętności oraz umożliwiało awans płacowy.
SIMP pomagał również w zdobywaniu tytułu Rzeczoznawcy SIMP. Poza tym w latach 80. XX w. członkostwo w SIMP ułatwiało również możliwość wykonywania w czasie ponadnormatywnym prac zleconych w ramach Zespołu Ośrodka Rzeczoznawstwa i Postępu Technicznego (ZORPOT), co poprawiało sytuację finansową pracowników biura konstrukcyjnego. SIMP niezwykle aktywnie walczył o poprawę tej sytuacji. Jednym z działań podjętych w tym celu było przygotowanie i opublikowanie w listopadzie 1989 r. „Raportu o sytuacji zawodowej inżynierów i techników mechaników w latach 1988–1989”. Dokument ten był szeroko dyskutowany. Wykazano w nim, że średnia płaca kadry inżynierskiej regularnie się pogarszała, by w latach 80. XX w. spaść do poziomu 80% średniej płacy robotnika. Efektem tej sytuacji była duża płynność kadry inżynierskiej w zakładzie.
Członkowie SIMP uczestniczyli w uruchamianiu w latach 50. i 60. XX w. inżynierskich studiów zawodowych. Początkowo były to studia wieczorowe organizowane przez Politechnikę Gdańską, potem zaoczne organizowane przez Wyższą Szkołę Inżynierską w Warszawie oraz Politechnikę Warszawską, a na koniec – studia dzienne organizowane przez Politechnikę Gdańską. Do szczególnie zasłużonych w tym zakresie należeli: Antoni Czuchnowski, Eugeniusz Mędraś, Ryszard Łączkowski, Olgierd Olszewski i Andrzej Wrzesień.
SIMP we współpracy z NOT oraz innymi stowarzyszeniami technicznymi działającymi w Elblągu organizował w latach 70. i 80. XX w. Dni Techniki Elbląga, dające szerszej publiczności możliwość zapoznania się z zaawansowaniem technologicznym lokalnych firm.
Ponadto SIMP popularyzował zagadnienia techniczne i podnosił poziom techniczny poprzez prelekcje, odczyty i wykłady w ramach Społecznej Wszechnicy SIMP, kształtował poziom etyki zawodowej oraz wspierał ruch racjonalizatorski, promował czytelnictwo techniczne, organizował wycieczki specjalistyczne i poznawcze do zaprzyjaźnionych zakładów produkcyjnych.
SIMP był promotorem wielu inicjatyw kulturalnych w mieście. To one rozsławiły wspomniany już Domu Technika, gdzie działał klub NOT. To tu pod koniec lat 50. XX w. działał Dyskusyjny Klub Filmowy Czerwona Oberża, organizując spotkania po projekcjach filmowych w pobliskim kinie Meduza, odczyty, spotkania z uznanymi przedstawicielami krajowej kultury i sztuki, spotkania towarzyskie oraz zabawy okolicznościowe. Wszystkie te działania wynikały z chęci zapełnienia pustki kulturalnej panującej w mieście oraz wielkiego zapotrzebowania na doznania estetyczne.
W okresie najbardziej prężnej działalności SIMP w latach 70. działało w Zamechu nawet 7 sekcji specjalistycznych (kół terenowych), które skupiały około 400 członków. Stan wojenny obowiązujący pomiędzy grudniem 1981 i lipcem 1983 osłabił znacząco zaangażowanie członków, a ich liczebność pod koniec istnienia Zamechu spadła poniżej 270. Po roku 1990 działalność SIMPu przeszła poza struktury ABB Zamech Ltd oraz dalsze firmy następcze.
W oddzielnym artykule przypomnę zamechowskie Stowarzyszenie Energetyków Polskich.
Daniel Lewandowski
PS . Dziękuję osobom, które przekazują mi niezmiernie ciekawe materiały i inspirują mnie do kontynuacji opowieści o Zamechu i jego ludziach. Zapraszam do współpracy i kontaktu pod adresem daniel.lewandowski1967@gmail.com
Do innych moich związanych tematycznie z Zamechem artykułów można dotrzeć wpisując w przeglądarce „zamech*portel”. Są wśród nich m.in. następujące publikacje:
Zdarzyło się w Elblągu i Zamechu 30 lat temu. Jubileusz prywatyzacji
Zdarzyło się w Elblągu i Zamechu 40 lat temu: Strajki sierpnioweZamech w Grudniu 1970
Zamechowska Izba Tradycji i Pamięci: ktokolwiek widział, ktokolwiek wie…
Jak Zamech budował „Dar Młodzieży”. Wspomnienie o Lechosławie Rutkowiaku
Jak Zamech inspirował artystów. Grafiki Haliny Różewicz-Książkiewicz
EFUK. Czy ktoś jeszcze pamięta?
STOP non stop, czyli 70 lat Stowarzyszenia Technicznego Odlewników Polskich w Elblągu
Tajemnice schichauowskich piwnic
Wspomnienie o Kamilu Czwiertni (1930-2022)
„Zamechowska Stacja Prób Turbin i organy parowe Gerarda”
W klimatach „Głosu Zamechu”
60 lat minęło. Czterej przyjaciele z Zamechu zakładają Galerię EL
W klimatach zamechowskiego Radio-Studio
„Zamechowski niespełniony sen o atomie”
Wspomnienie o Bolesławie Smagale (1936-2022)
„Zamechowska 360-tka i historia jednego czynu społecznego”
Zamechowskie wakacje
Zamechowska „Jedynka”
„Historia materialnego i intelektualnego dziedzictwa Zamechu po 1990 roku (odcinek 1)” \
„Historia materialnego i intelektualnego dziedzictwa Zamechu po 1990 roku (odcinek 2)”
„Historia materialnego i intelektualnego dziedzictwa Zamechu po 1990 roku (odcinek 3)”
„Miss Zamechu”, czyli kariera zamechowskich „dwusetek”
„Zamechowska przygoda z turbinami 120 MW”
„Zamechowskie kolosy”, czyli turbiny mocy 25 i 50 MW
„Trzy generacje zamechowskich turbin ciepłowniczych”
„Zamechowski Ośrodek Naukowo-Badawczy”
Arcydzieła zamechowskiej pracowni modelarskiej
Zamechowskie budownictwo mieszkaniowe
Zamechowskie „maluchy”, czyli turbiny napędowe i przemysłowe małej mocy
